روستای هاوشینان یکی از روستاهای  توابع پیرانشهر است، روستایی متروک  که با عبور از کنار روستای دهبکر و در ادامه پیمودن بیست کیلومتر  جاده خاکی ناهموار در ارتقاعات بالای 1500 متر دسترسی به آن امکان پذیر است.

 دهنه غار کشف شده که به علت ریزش یا تخریب نمایان شده  پنج متری دهنه اصلی غار که دیر زمانیست مسدود و از داخل غار این دهنه مسدود به خوبی  نمایان است واقع شده که به دلیل نزدیکی به روستای متروکه هاوشینان غار  در این برنامه به این نام مزین گردید.

در تماسی تلفنی که آقای علی قادری از کارگردانان و مستند سازان به نام مهاباد با آقای وفا سراجی مسئول کار گروه غارنوردی هیئت کوهنوردی بوکان داشتند ایشان از پیدا شدن دهنه غاری در منطقه هاوشینان خبر دادند.

 تیمی چهار نفره از غارنوردان گروه هاوری بوکان با هماهنگی راس ساعت هفت روز جمعه بیست تیر ماه از بوکان راهی مهاباد شدیم و ساعت هشت ونیم  به تیم مهاباد، که آنها هم چهار نفر بودند پیوستیم. در ادامه با دو سیله نقلیه سواری تیبا عازم منطقه شدیم که با مشقت و پیمودن را خاکی ناهموار که در بخشهای نیاز به پاک کردن سطح آن از سنگ و پر کردن چاله ها داشت ساعت ده و ربع  به نزدیکی دهنه غار رسیدیم. در کنار چشمه ای روان و در زیر سایه درختان بارور منطقه اندکی استراحت کرده و تجهیزات مورد نیاز را برداشته با هماهنگی با راهنما منطقه و تیم مستند ساز به سرپرستی آقای قادری به محوطه غار نزدیک میشویم.

با رویت دهنه غار که قطری در حدود یک متر دارد تصمیم به اکسپلوره اطراف غار میگیریم و نیم ساعتی به گشتن اطراف سپری میشود.

با گرد آمدن تیم در کنار دهنه غار و برسی مشاهدات تک تک افراد تیم به این نتیجه میرسیم که غار دهنه دیگری داشته که مسدود شده است.

ساعت یازده و سی و پنج دقیقه را نشان میدهد که هفت نفراز جمله فیلم بردار تیم مستند ساز وارد غار شدیم و یک نفر به عنوان پشتیبان در ورودی غار میماند.

دهنه ای باریک به طول 5 متر در شیبی تند ما را به درون غار هدایت میکند با اینکه چراغ پیشانی ها یمان را روشن کرده ایم اما کمی طول میکشد که چشمهایمان به این نور کم عادت کند. وارد تالاری میشویم که طولی در حدود سی متر و عرضی در حدود پانزده متر دارد. لازم به ذکر است به دلیل شناسایی بهتر تالارها و شاخص های مهم درون غار،آنها  را نام گذاری میکنیم.

با ورود به تالار اول تصمیم گرفته شد که این تالار را به یاد کوهنورد فقید محمد اوراز تالار اوراز نام گذاری کنیم بر روی لوح نوشته و در محل مناسب به نام اوراز نصب میکنیم .

از مشاهد غار همانگونه که انتظار میرفت متوجه شدیم که این غار هم به مانند دیگر غارهای منطقه طبیعی بوده وساختار آن متعلق به گروه سنگ های رسوبی است که مبداء این دسته غارها سنگهای شیمیایی یا بیوشیمیایی است که به طور اعظم از کربنات کلسیم در شکل کلسیت تشکیل شده اند که با حل شدن در آبهای حاوی دی اکسید کربن بوجود آمده است.

تلار اوراز و سکوتی همراه با احترام به روح محمد اوراز اشتیاق ما و گروه فیلم بردار را به ادامه کار دو چندان میکند.

تالار اوراز با چند ورودی که یا مصدود و یا بعد از مسافتی کم به پایان میرسد و اثار ریزش و بقایای استخوان در گوشه و کنار آن به شکلی عجیب به چشم میخورد  ما را به سمت تالاری دیگر هدایت میکند که سازه های آهکی به وفور در آن یافت میشود تالاری با چند خروجی و دو معبر مصدود و نه چندان بزرگ که به دلیل وجود گل کلمی های زیبایش نام تالار گل کلمی را برروی آن مینهیم.

با عبور از دروازهء تالار گل کلمی به تالارنسبتا بزرگی میرسیم که در آن استالاگمیت و استالاکتیتهای بزرگ و کوچکی به چشم می خورد. با تداعی تالار کوردستان در غار قلایچی بهشت غارهای ایران نام این تالار را کوردستان مینهیم و در پیچ و خمهای آن گشته و به دنبال راهی به دنیایی دیگر در این نهان خانه گیتی یعنی اعماق وصف ناپذیر زمین این آیت پر از اعجاب الهی هستیم.  بیشتر وقتمان در تالار کردستان سپری شد جای نمانده که نگشته باشیم حتی غیر قابل دست رس ترین قسمتهای سقف غار هم از نظر پنهان نماند از مشاهدات ما در این تالار حوض آبی زیبا در کنار سازه های آهکی چشم نواز بود که اسماعیل نام نهاده شد وسازهء آهکی و شاخص کل غار در تالار کوردستان قرار دارد که  چلوره به ردینه نام گذاری شد و همان یخ شار اما از جنس سنگیش  در زبان پارسی است.

مسیر آب را دنبال کرده و به حفره ای خشک در عمیق ترن بخش غار میرسیم تلاش ما برای گشودن راهی از میان سنگهای فرو افتاده بر روی چاهی که در این قسمت از غار قرار دارد  بی نتیجه ماند . از این قسمت با پایان زمان معیین شده، راه برگشت را در پیش میگریم. فیلم بردار صبور و کارکشته ما همچنان در حال ثبت زیبایی های این غار و فعالیت تیم غارنوردی است.

در یکی از حفره های غار گل کلمی که توجه یکی از دوستان را از قبل به خود جلب کرده بود وارد شده که به نیمچه تلاری زیبا میرسیم و بر روی لوح این تالار را قندیل نام گذاری میکنیم.

 در مسیر برگشت  مجددا به تالار اوراز میرسیم اندکی استراحت و تعویض فیلم دوربین فیلم بردار که اینک بیشتر به وسیله ای جنگی شبیه است با وجود  گل و لایی که بر روی آن نشسته است کار را ادامه میدهیم. یکی از حفره های مشکوک در معبرهای تالار اوراز را به کمک دوستان بالا میرویم و با چند متر گذر ار تنوره سقفی به این نتیجه میرسیم که جریان آب از پایین فشار آورده و به مرور این حفر در سقف  بوجود آمده که انتهای آن سیقلی و بدون هیچ شکافی بود.

با جمع بندی مشاهدات و پایان کار فیلم برداری در غار از ورودی غار خارج شده و این برنامه ی اکتشافی در دنیای غارها هم به اتمام میرسد.

زمان سنج، خروج از غار را ساعت  چهار بعدالظهر نشان میدهد.  با سوار بر ماشین هایمان  ساعت هفت عصر در کنار سد زیبای مهاباد با گرفتن عکس یادگاری از تیم مهاباد جدا شده و برنامه مشترک به اتمام رسید.

اعضای تیم مهاباد

1. آقای علی قادری کارگردان و مستند ساز

2. آقای اسماعیل قزاق راهنمای منطقه

3. آقای شهروز صفری فیلم بردار برنامه و عضو گروه کوهنوردی به رزین مهاباد

4. آقای کارزان قزاق جوان ترین عضو گروه از باشگاه کوهنوردی اوراز مهاباد

اعضای غارنورد گروه کوهنوردی هاوری بوکان

1. وفا سراجی مکری مسئول کمیته ی غارنوردی هیئت کوهنوردی بوکان

2.آوات کریم زاده

3. کیوان امان الهی

4. کمال کفشدوزی

گزارش به قلم: آوات کریم زاده